Jednym z podstawowych celów projektu AION było zrewidowanie funkcjonujących w szkołach przysposabiających do pracy programów nauczania i opracowanie nowoczesnej strategii kształcenia przysposabiającego do pracy dla osób z głębszą niepełnosprawnością intelektualną. Prowadząc działania empatyzacyjne czyli swego rodzaju diagnozę potrzeb i zasobów szkół staraliśmy się uchwycić wszystkie słabe punkty edukacji szkolnej na poziomie przysposobienia do pracy jak również wyszukać istniejące zasoby, punkty zaczepiania pozwalające na wprowadzanie zmiany.
Osoby z głębszą niepełnosprawnością intelektualną z uwagi na specyfikę swojego funkcjonowania dla efektywnego procesu nauczania potrzebują możliwie konkretnych doświadczeń właściwie w każdym obszarze. Aby nauczyć się np. zamiatać, muszą nie tylko wykonać wielu prób i powtórzeń, ale także doświadczyć zamiatania w wielu różnych miejscach i sytuacjach, pracować różnymi miotłami o różnych porach dnia i roku, z różnymi ludźmi aby opanowywanie umiejętności mogły się generalizować. Niestety polski system klasowo-lekcyjny jest dość sztywno przywiązany do ławek, dzwonków, 45 minutowych lekcji itp. Szkolnictwo specjalne i tak bardzo mocno odchodzi od takiej organizacji pracy i cechuje się znacznie większą elastycznością w porównaniu do szkół ogólnodostępnych, ale mimo wszystko kształcenie zawodowe ma często charakter mocno symulacyjny, daleki od wyzwań rzeczywistego rynku pracy. Wynika to z wielu powodów, obok tych związanych z infrastrukturą pojawiają się także czynniki społeczne takie jak troska o bezpieczeństwo czasem przeradzająca się w nadopiekuńczość, ograniczenia organizacyjne takie jak np. brak czasu na wielość powtórzeń i błędów skutkujący zbyt dużym wsparciem ze strony nauczycieli, mała otwartość/gotowość na błąd i porażkę skutkująca także nadmiernym wsparciem ze strony nauczycieli i wiele wiele innych, których nie sposób tutaj wymienić, ale które zostały uwzględnione podczas opracowywania proponowanych materiałów.
Przygotowując przedmiotową strategię odbyliśmy wiele konsultacji z pracownikami Sosnowieckiego Powiatowego Urzędu Pracy w trakcie których udało się nam ustalić listę miejsc pracy, które z jednej strony w ocenie nauczycieli pozostają w zasięgu edukacyjnych możliwości uczniów a z drugiej strony w ocenie PUP stwarzają możliwe realną szansę na późniejsze zatrudnienie. W efekcie powstał obszerny zestaw materiałów mogących stanowić wsparcie dla szkół i nauczycieli w szkołach przysposabiających do pracy.
- Zestaw ankiet dla celów preorientacji zawodowej – pozwalają one na wspólne z nauczycielem przedyskutowanie zainteresowań i posiadanej wiedzy o poszczególnych zawodach. Stanowią one bardziej wskazówki do rozmowy z uczniem o poszczególnych miejscach pracy niż sztywne narzędzia pomiarowe. Przystępując do pracy warto zaopatrzyć się w pomoce dydaktyczne takie jak piktogramy (zestaw podstawowych piktogramów jest dołączony do poszczególnych programów nauczania), filmy czy podstawowe przybory czy materiały.
- Komplet programów nauczania dla poszczególnych miejsc pracy. Programy skonstruowane są w formie tabelarycznej i zawierają szczegółowy opis treści kształcenia. Podstawową metodyką pracy rekomendowaną do wykorzystania w pracy z programami jest metodyka sprawnościowego oceniania kształtującego. Programy podzielone są na części odpowiadające obszarom pracy w poszczególnych zawodach. Dodatkowo każda część podzielona jest na obszary: wiedzy o podstawowych materiałach, narzędziach, przyborach, czynnościach i BHP związanych z pracą na danym stanowisku, natomiast umiejętności odnoszą się do konkretnych czynności pracy wykonywanych na danym stanowisku.
- Know-how o sprawnościowym ocenianiu kształtującym – mini przewodnik po podstawowych założeniach metody. Metoda ta jest połączeniem sprawności harcerskich z wybranymi technikami oceniania kształtującego. Ogromny nacisk położony jest na samodzielną pracę ucznia i rozwijanie jego kompetencji w zakresie autoewaluacji swojej pracy. Samoocena stanowi integralną i w zasadzie kluczowy aspekty działań z jej wykorzystaniem. W internecie można znaleźć wiele materiałów na ten temat. Wartościowym źródłem wiedzy może być podręcznik metodyczny wypracowanym w projekcie “EOS” dostępny TUTAJ.
- Know-how o metodzie e-portfolio pozwalającej na dokumentowanie procesu uczenia się i tworzenie interaktywnego CV dla potencjalnych pracodawców pozwalającego na realne zapoznanie się z ich z kompetencjami przyszłych pracowników. Nie jest to narzędzie, które pozwala na jakiekolwiek uznawanie kwalifikacji, ale pozwala na konkretne przedstawienie posiadanych przez osobę z niepełnosprawnością intelektualną kompetencji w sposób dostępny i zrozumiały dla pracodawców.
- Zestaw wybranych przykładowych kart sprawności, kart pracy i innych materiałów dydaktycznych wypracowanych w trakcie pracy wdrożeniowej w projekcie “AION”.